احداث قنات د رجلفا
کار احداث قنات در منطقه جلفا با همکاری تعدادی از اهالی صورت می گرفت. یعنی چند نفر تمامی مساعی خود را صرف این کار می نمودند تا آب را به حیات خویش هدیه کنند و پس از اتمام کار همگی در منافع آن شریک می گشتند.قنوات معمولا در دایره 16 شبانه روزی احداث می گشت .برای احداث یک قنات با دایره شانزده شبانه روزی معمولا 16 نفر و یا 32 نفر همکاری می نمودند.البته در گذشته دوایر 21 شبانه روزی نیز وجود داشته است .
احداث قنات به سه نفر متخصص در این امر نیاز داشت .این سه با عناوین ،"کن کن " ،"لوغ آنبار چی "و "چرخ چی " شناخته می شدند.و با تقسیم کار احداث قنات بر مبنای تخصص هایشان به این امر مبادرت می ورزیدند.
"کن کن " فردی بود که کار کندن زمین را بر عهده داشت . اما کار جمع آوری خاک و ریختن آن در سطل مخصوص این کار بر عهده "لوغ آنبار چی "بود."چرخ چی "نیز مسئول کار با چرخ مخصوص کشیدن خاک از عمق قنات به سطح زمین بود.
برای ایجاد یک قنات قبل از هر کاری بررسی هایی صورت می گرفت .تا مشخص شود که به وسیله چند چاه می شود آب را به مکان مورد نظر رساند .پس از این بررسی عملیات احداث آغاز می گشت.
کارگران قنات کن علاوه بر این که چاه هایی متععد می کنند و آنها را به وسیله کانا لهایی به هم ربط می دهند ؛ به مستحکم سازی دیواره های چاه ها و قنات ها با سنگ چینی آنها می پردازند.مردم منطقه به این کار "سنگ بند"کردن قنات می گویند.قنات سنگ بند شده دارای استحکام بیشتری است و کمتر فرو می ریزد.در صورت عمیق تر گشتن چاه پس از این که تا بخشی از عمق چاه عملیات حفاری انجام پذیرفت در آن نقطه محلی برای قرار گیری چرخ درست می شود و با قرار گرفتن چرخ دوم در آن محل بخش دوم چاه احداث می گیرد.بدین ترتیب ابتدا خاک توسط چرخ واقع در عمق چاه بالا کشیده می شود آنگاه در سطل دیگری که مربوط به چرخ واقع در سطح زمین است ریخته می شود و از چاه خارج می گردد.
"مقنی "عنوانی است که به وارد ترین "کن کن" ها داده می شود ."مقنی "ها آنقدر در کار خود مهارت دارند که با یک بررسی جزئی از یک قنات مسدود شده ،می توانند محل دقیق ریزش قنات را نشان دهند .
به خاطر هزینه بالای استخدام "کن کن "ها و دیگر کارگران قنات ،صاحبان قنات ها هر 10 ،15 سال یک بار جهت لایروبی کانال های قنات به آنان مراجعه می کنند.
(بخشی از مقاله :درسی از تاریخ توسعه و بهره برداری آب در جلفا / نوشته :سجاد حسینی )