جسمی جدا از جان!
هر شهری دارای جان و روحی است که ارزش و اعتبار خاک و جسم شهر بدان جان و روح است. جلفای مسلمان نشین ارس شهری نوپدید است که تاریخ تأسیس آن از عهد قاجار فراتر نمیرود. جان و روح این شهر تقریبا جدید، قصبهها و آبادیهای اطراف آن بوده اند و میباشند. واضح ترین دلیل ما بر این گفته نبود قبرستان در جلفاست. اگر جلفا مستقلا بدون تکیه بر علمدار و گرگر و شجاع و شاهمار و در یک کلام آبادیها و شهرهای محال گرگر روح و جانی داشت حتما مردمان ساکن در آن آرمیدن در خاک آن شهر را ترجیح میدادند.
به نظر میرسد تأسیس منطقه آزاد ارس در اراضی و محدودهای خارج از محال گرگر و بدون دخالت دادن مهم ترین شهر این منطقه (هادیشهر) که در طول تاریخ در حکم روح و جان جلفا بوده است، اشتباهی بزرگ بود. اگر چنین میشد جسم و جان در یک پیکر واحد متجلی میشدند و منطقه آزاد بسیار موفقتری داشتیم. جالب اینکه جغرافیای منطقه نیز در تأیید گفتههای ما شکل یافته است. کوههای سر به فلک کشیده دره دیز کل این منطقه را از مرند و هرزندات جدا ساخته اند و به خوبی نشان میدهند که مناطق آن سوی دره دیز تا رود ارس(محال گرگر) مستقل و جای از دیگر نواحی میباشند.